Merhaba sevgili dostlar — bugün tarihle, inançlarla ve zamanın kendisiyle ilgili derin bir soruyu birlikte keşfe çıkacağız: “Milat neden İsa’nın doğumu?” Yazının sonunda siz de düşüncelerinizi paylaşın; çünkü bu, yalnızca bir tarih meselesi değil, insanlık için ortak bir zaman anlayışının doğuşu.
Milat Ne Demek? Zaman Neden İsa’nın Doğumuyla Başlıyor?
Milat kelimesi, Arapça “doğum vakti / zamanı” anlamına gelir. ([İslam ve İhsan][1]) Günümüzde kullandığımız takvimin başlangıç noktası, İsa’nın doğduğuna inanılan dönem olarak alınmıştır. ([Vikipedi][2]) Bu, sadece Hristiyan inancının bir yansıması değil; aynı zamanda Avrupa merkezli bir tarih ve zaman anlayışının da temellerinden biridir.
Bu takvim anlayışının temeli, 6. yüzyılda yaşayan rahip ve tarihçi Dionysius Exiguus tarafından atılmıştır. O, o dönemde hâlâ kullanılan eski Roma takvim sistemini — ki bu sistemde yıllar imparatorluklara, konsüllere göre sayılıyordu — bırakıp, “Efendimizin Yılı” (Anno Domini – AB) tarzında, İsa’nın doğumunu yeni “0 / 1. yıl” olarak ilan etti. ([Vikipedi][3])
Böylece, tarihler ikiye ayrıldı: Milattan Önce (MÖ / BC) ve Milattan Sonra (MS / AD). ([Matematiksel][4]) Bu sistem, önce Hristiyan dünyasında yayıldı; sonra Avrupa’nın yayılması, sömürgeleşme ve küresel etkileşimle birlikte tüm dünyada “ortak zaman” standardı haline geldi.
Milat’ın Kökeni: Dionysius, Hristiyanlık ve Roma Dünyası
Dionysius’un Motivasyonu ve İlk Hesaplama
Dionysius’un bu radikal kararının altında hem teolojik hem de toplumsal sebepler vardı. Eski Roma sistemi, yılda imparator adlarına, konsül değişimlerine göre sayılıyordu — bu, Hristiyanlar için baskı dönemlerine dair bir hatıranın sürmesine neden oluyordu. Özellikle zulüm dönemiyle özdeşleşen imparator Diocletianus’un adının yıl sayımlarında geçmesi, Hristiyan çevrelerde istenmeyen bir hatıdaydı. Bu yüzden Dionysius, “kurtuluşun, yeniden doğuşun zamanı” olarak kabul edilen İsa’nın doğumunu zamanı yeniden başlatmak için ideal aday gördü. ([Vikipedi][3])
Hatta Dionysius, 525 yılında hazırladığı Paskalya takvimine kadar “yeni çağ”ı bu temele göre düzenledi. Bu reform, matematik ve dinin kesiştiği o kadar güçlü bir kombinasyondu ki, zamanın anlamı sadece kronoloji değil — kimlik, kültür, inanç ve toplumsal belleği de etkiledi. ([Vikipedi][3])
Tarihsel Gerçeklik ve Tartışmalar: İsa Ne Zaman Doğdu?
Peki bu “milat” gerçekte ne kadar gerçeğe denk geliyor? İlginçtir ki — modern tarihçiler, arkeologlar ve astronomlar — Dionysius’un hesabında yanlışlık olduğuna dair ciddi kanıtlar öne sürüyor. Görgü kaynakları ve tarihsel veriler, İsa’nın muhtemelen M.Ö. 6 ile M.Ö. 4 yılları arasında doğduğunu gösteriyor. ([Live Science][5])
Özellikle, evanjellerde adı geçen bazı kişilerin ölümü ve olayların Roma tarih kronolojisiyle örtüşmesi bu yorumu destekliyor. Bu da demek oluyor ki: Miladi takvim, Hristiyan inancı ve eski dönem bilgi birikimiyle kurulmuş — ama mutlak bilimsel doğruluğu garantilemeyen — bir sistem. ([Live Science][5])
Yani zaman — aslında hem inanç hem hesaplama hem de toplumsal konsensüsün bir ürünü.
Milat’ın Etkisi: Kültür, Kimlik ve Günümüze Yansıması
Milat kavramı, yalnızca bir zaman ölçüsü değil; kimliğimizi, tarih bilincimizi ve evrensel hafızamızı şekillendirmiş durumda.
Hristiyan dünyasında İsa’nın doğumu, kurtuluşun, umut ve yeni başlangıcın simgesiydi. Bu yüzden takvimin merkezi haline gelmesi, hem dini hem toplumsal bir yeniden doğuş fikriydi.
Avrupa’da yayılan bu takvim, kolonileşmeyle birlikte dünyanın büyük kısmına ulaştı. Bugün ülkemizde, Avrupa dışında Asya, Afrika, Amerika — pek çok yerde “Miladi takvim” kullanılıyor. Dolayısıyla Milat, yerel takvimlerin, yerel zaman anlayışlarının yerini almaya başladı.
Günümüzde inclusive / çoğulcu yaklaşımlarla, dinsel referanslar içermeyen alternatif terimler — örneğin “CE / BCE (Common Era / Before Common Era)” — kullanılmaya başlandı. Bu, zamanın evrenselliğini vurgulayan daha tarafsız bir dil. ([Matematiksel][4])
Aslında bu evrim, dünyamızın giderek daha global hale gelmesiyle doğru orantılı: Geçmişle bugün arasında kurulan o köprü — inanç, tarih ve toplumsal kabuller üzerinden — zaman anlayışımızı da şekillendiriyor.
Milat Üzerine Düşünceler: Neden Önemli?
Milat — bir takvim başlangıcı — gibi görünse de, aslında çok daha derin: Bizim zaman algımız, tarih anlayışımız, kültürel hafızamız, kimliklerimiz üzerinde bir etkiye sahip.
Takvimin 1 sayısıyla başlayan sayımı, yalnızca bir başlangıç değil; “yeni bir çağ” anlayışının, Hristiyanlığın, Avrupa kökenli zaman kavrayışının ve bu kavrayışın yayılmasıyla küresel ölçekte kabul görmüş bir ortak hafızanın göstergesi.
Ancak arkeolojik ve tarihsel veriler, bu başlangıcın mutlaka “gerçek” İsa’nın doğumu demek olmadığını söylüyor. Bu da şunu hatırlatıyor: Zaman, sabit değil; onu biz tanımlıyoruz, kabul ediyoruz. İnanç, kültür ve toplumun birleştiği yerde…
Sizin Düşünceleriniz Neler?
Sizce takvim sisteminin “dini referans” üzerine kurulmuş olması ne anlama geliyor? Zaman, kültür ve inanç — bu üçlü ilişkide takvim ne kadar “tarafsız” olabilir?
Günümüzde CE / BCE gibi daha nötr ifadeler kullanılıyor. Sizce bu, zaman algımızı değiştirdi mi? Zamanı kutsal bir başlangıç olarak mı görmeye devam etmeliyiz, yoksa zamana dair daha evrensel, herkes için geçerli bir bakış mı benimsemeli?
Milat’ın yanlış hesaplanmış olabileceğini bilerek yaşıyoruz… Peki bu, geçmişe bakışımızı nasıl etkiler? Tarih ne kadar kesin, ne kadar yoruma açık?
yorumlarda buluşalım — çünkü bana göre, milat sadece sayılardan ibaret değil; inançların, tarihlerin ve insanlığın ortak hikâyesi.
[1]: “Milat Ne Demek? | İslam ve İhsan”
[2]: “Milat – Vikipedi”
[3]: “Dionysius Exiguus”
[4]: “Milat Nedir? Milattan Önce Ve Sonra Hayatımıza Nasıl Girdi?”
[5]: “Keeping time: The origin of B.C. and A.D. | Live Science”